Chúng tôi đã thực hiện việc phát hành hóa đơn điện tử có mã. Việc phát hành hóa đơn điện tử có mã là tất cả các doanh nghiệp và hộ gia đình cá nhân kinh doanh phải sử dụng hóa đơn điện tử có mã do cơ quan thuế phát hành. Và cơ quan thuế phải xây dựng và kiểm soát chặt cơ sở dữ liệu hóa đơn có mã này. Điều đó sẽ mang đến lợi ích là số thuế tăng lên, tức là không bị giấu nguồn thu, có nghĩa là thuế VAT tăng lên và sẽ ngăn chặn được tình trạng trục lợi thông qua vấn đề như hoàn thuế giá trị gia tăng hay mua bán hóa đơn. Đồng thời việc xác minh, kiểm tra, kiểm soát, thanh tra là thuận lợi nhất, kể cả việc đối chiếu của người nộp thuế với cơ quan thuế cũng thuận lợi nhất, mà nó đảm bảo cái không minh bạch nhất. Vậy nên chúng tôi triển khai mạnh mẽ việc phát hành hóa đơn điện tử có mã, chúng tôi thí điểm ở 6 tỉnh thành, chiếm khoảng 7 % tại số hóa đơn và hơn khoảng 44 tỷ hóa đơn điện tử. Vào 1/4 chúng tôi bắt đầu làm đợt 2, đợt cuối cùng, đến 1/7, cả nước thực hiện hóa đơn điện tử.

Và bước thứ hai là áp dụng trí tuệ nhân tạo vào việc kiểm soát hóa đơn điện tử để phát hiện ra những cái trọng yếu, những rủi ro, để phát hiện ra vấn đề trốn thuế, vấn đề gian lận thuế, hay là vấn đề trục lợi về thuế. Thì đây cũng là một công cụ để thực hiện. Hay như chúng tôi đã ban hành, khai trường cổng thông tin điện tử kê khai cho người nộp thuế. Các nhà đầu tư nước ngoài, các doanh nghiệp nước ngoài nộp thuế xuyên biên giới. Với cổng này, họ sẽ được kê khai trên nền tảng số, đồng thời họ sẽ chuyển tiền nộp thuế vào tài khoản ngoại tệ mà chúng tôi đã công khai trên cổng thông tin điện tử thu thuế, nộp thuế xuyên biên giới. Vừa khai trương xong, các tập đoàn công nghệ lớn chẳng hạn như YouTube hay Microsoft Singapore đăng ký nộp thuế. Chắc chắn đây là một khoản thuế mà lâu nay tiềm năng đang rất tốt, mà chúng ta thu được nhiều. Hay là về vấn đề tạo thuận lợi, những tiện ích thuận lợi nhất cho người nộp thuế, như các hộ gia đình hay cá nhân, thì có thể kê khai thuế và nộp thuế trên điện thoại di động hoặc máy tính bảng. Thế nên chúng tôi đã triển khai trên 54 ngân hàng thương mại mà có ủy quyền dịch vụ thu thuế cho ngành thuế, thì sẽ kết nối với Kho bạc nhà nước và kết nối với cơ quan thuế. Người nộp thuế có thể vào app đấy để kê khai thuế và tự nộp thuế mà không cần phải đến kho bạc hay kho cơ quan thuế, ngân hàng. Việc nộp thuế như thế cũng sẽ rất thuận lợi.

Bước thứ ba, chúng tôi sẽ đưa ra kết nối giữa thuế cơ quan thuế với dữ liệu dân cư quốc gia do cơ quan công an xây dựng và quản lý. Chúng tôi lấy mã số định danh của dữ liệu quốc gia về dân cư làm mã số định danh thuế duy nhất. Như vậy một người mà có nhiều định danh thuế thì được xóa và chỉ sử dụng một định danh thuế duy nhất theo định danh thuế ở dữ liệu điện tử, có nghĩa là dân cư theo căn cước công dân đã được cấp. Thế nên kể cả trên cả thị trường chứng khoán, chúng ta sẽ dẹp được những tài khoản ảo và tạo nên sự minh bạch, kể cả các cái tài khoản ảo trên thị trường chứng khoán. Chẳng hạn như mã số thuế, cũng là từ nhiều mã số thuế trở thành chỉ còn một mã số thuế. Hay ví dụ như giao dịch về bất động sản. Bất động sản ở các công ty bất động sản mua, thu tiền của dân thì phải bán đúng với giá mình đã công khai, hay là người dân bán nhà cửa, bán bất động sản thì bản thân phải kê khai đúng số giá mình đã bán để tránh gian lận, như vậy thì tạo nên sự minh bạch,và nhiều giải pháp khác nữa. Và chúng tôi tin rằng, như vậy, chúng ta sẽ tăng được nguồn thu nhưng không ảnh hưởng đến sức khỏe của doanh nghiệp, nói cách khác là sẽ nuôi dưỡng được nguồn thu. Đồng thời chi ngân sách đảm bảo tiết kiệm 10 % chi thường xuyên và đảm bảo cho việc phát huy hiệu quả của chi đầu tư xây dựng cơ bản.Với nhiều giải pháp như vậy thì có thể nói việc cân đối thu chi ngân sách cũng như đảm bảo các cái nguồn lực để đầu tư phát triển sẽ tốt hơn.

Hiện nay, Bộ Tài chính là bộ đứng đầu về chỉ số sẵn sàng ứng dụng công nghệ thông tin, đứng thứ hai về vấn đề cải cách hành chính. Và chúng tôi đã tích cực đổi mới và xây dựng ngành tài chính trở thành tài chính số. Chẳng hạn như ngành hải quan, thì chúng tôi xây dựng hải quan số, hải quan thông minh; ngành Kho bạc thì chúng tôi cũng thực hiện chủ trương “ba không”, ba không là không hồ sơ giấy tờ – không giấy tờ, không tiếp xúc, và không giao dịch bằng tiền mặt. Muốn làm được chuyện đấy thì rõ ràng chúng ta phải đưa dữ liệu điện tử và số vào. Như thế quay trở lại ví dụ như ở thị trường chứng khoán cũng vậy, thị trường chứng khoán có thể nói là công nghệ thông tin phải rất phát triển và hiện đại, và không có một giờ phút, một ngày nào hay một thời khắc nào có thể dừng được. Bởi vì khi mà dừng thì sẽ ảnh hưởng đến các nhà đầu tư, dừng sẽ tạo nên sự không minh bạch, và sẽ ảnh hưởng chung đến việc phát triển lành mạnh của thị trường chứng khoán. Cho nên chúng tôi cũng đặc biệt coi trọng, quan tâm đến cải cách thủ tục hành chính và quan tâm đến vấn đề chuyển đổi số, mà có chuyển đổi số gắn liền với vấn đề cải cách thủ tục hành chính. Thế thì những khâu trung gian, những giấy tờ không cần thiết được thay thế và đảm bảo sự minh bạch, vừa dễ làm dễ thực hiện, nhưng vừa dễ tạo nên chặt chẽ, quản lý một cách chặt chẽ nhất. Ví dụ như quay trở lại cơ quan thuế, cơ quan hải quan, thì ngoài vấn đề kết nối với dữ liệu dân cư, thì hiện nay chúng tôi đang còn đề nghị các bộ ngành hoàn thiện các dữ liệu khác để kết nối. Chẳng hạn kết nối với dữ liệu về quản lý đất đai, cấp giấy chứng chứng nhận quyền sử dụng đất, kết nối với hệ thống công chứng để quản lý hồ sơ chuyển nhượng quyền sử dụng đất, kết nối với cơ quan kế hoạch đầu tư để xác định giấy phép đầu tư và cấp đăng ký thành lập doanh nghiệp,… Những kết nối này sẽ tạo nên một dữ liệu khổng lồ và để xử lý được dữ liệu khổng lồ này, thì mình phải đặt ra các bài toán và phải đưa trí tuệ nhân tạo vào để phân tích và quản lý theo yêu cầu của của Bộ, đảm bảo nó hiệu quả nhất. Cho nên trong thời gian tới, chúng tôi tập trung vào vấn đề cải cách thủ tục hành chính, hoàn thiện thể chế, chuyển đổi số, hiện đại hóa ngành tài chính để đảm bảo đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ. Và cái cuối cùng là không gì thay thế được con người, cho nên con người phải đảm bảo đủ năng lực, đủ trí tuệ, đủ tâm huyết và đủ sự bản lĩnh để thực hiện nhiệm vụ.

Vậy có thể hiểu, những đơn vị đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp theo hướng công nghệ mới cũng có thể tham gia vào sân chơi của tài chính trong giai đoạn này, khi mà mục tiêu của ngành tài chính trọng tâm là chuyển đổi số và cải cách thủ tục hành chính?

Tôi nghĩ rằng ngành tài chính giống như động mạch chủ, là trái tim của ngành kinh tế, của nền kinh tế. Khi dòng tiền không chạy nữa, có nghĩa tất cả nó bị ngưng đọng, cho nên là gần như phải hàng ngày, hàng giờ, gần như phải liên tục đổi mới và việc quản lý phải đảm bảo chặt chẽ, đảm bảo hiệu quả. Cho nên mọi lĩnh vực, mọi ngành, mọi nghề, ngành tài chính đều tham gia. Ví dụ việc phát triển doanh nghiệp, ví dụ như cổ phần hóa, hay đầu tư xây dựng cơ bản, … Rõ ràng, tất cả đều phải có một nguồn lực, tức là phải có tiền, và quản lý tiền này như thế nào. Ví dụ như ở thị trường chứng khoán, ủy ban chứng khoán trực thuộc Bộ tài chính và hai sở giao dịch chứng khoán, công ty chứng khoán Việt Nam phải tổ chức để đảm bảo thị trường lành mạnh. Thế thì huy động vốn để đảm bảo cho huy động vốn trên thị trường chứng khoán một cách lành mạnh, đúng đắn và hiệu quả nhất. Và kể cả như trong thị trường cổ phiếu hiện nay cũng đã huy động, chiếm đến 92 % GDP. Cộng cả thị trường trái phiếu và thị trường chứng khoán thì vượt trên 120 % GDP. Đây là một cái để thấy rõ ràng rằng ngành tài chính tham gia vào trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội cũng như sản xuất kinh doanh.

Nếu bây giờ rất được đẩy mạnh thu hút nguồn lực và động lực để phục hồi phát triển kinh tế, thì theo Bộ trưởng nguồn lực và động lực mạnh nhất là từ đâu? Và có thể thu hút như thế nào?

Tôi nghĩ rằng trước hết chúng ta phải thực hiện ba đột phá như Nghị quyết Đại hội Đảng đã đề ra, là đột phá về thể chế, đột phá về cơ sở hạ tầng, và đột phá về nguồn nhân lực. Thế thì vấn đề quyết định để thực hiện được ba đột phá này là nguồn lực, kể cả nguồn lực con người. Muốn tạo dựng lên được cách làm mới và hiệu quả, thì yếu tố con người hết sức quan trọng. Phải đồng tâm hiệp lực, phải có tầm nhìn xa, có chiến lược đúng, phải có tính quyết đoán mạnh mẽ, phải hội tụ mọi người vào mục tiêu chung và có khát vọng để phát triển, khát vọng để làm giàu, khát vọng để xây dựng đất nước, thì rõ ràng chúng ta mới tạo nên được thành tựu. Cho nên tôi nghĩ rằng chìa khóa vẫn là con người, thể chế, công nghệ. Có lẽ cả ba vấn đề này sẽ quyết định cho sự phát triển.

Vậy về tầm nhìn quốc gia, hành động địa phương, xu hướng toàn cầu thì ở ba miền Bắc, Trung, Nam, theo đánh giá của Bộ trưởng, tỉnh, thành, địa phương nào đang là tiêu điểm, là bài học kinh nghiệm cho cả nước?

Tôi nghĩ rằng mỗi một địa phương có điều kiện hoàn cảnh khác nhau, có một tiềm năng thế mạnh khác nhau, cho nên để phát triển được, phải huy động được tiềm năng, thế mạnh của địa phương đó phù hợp với xu thế của phát triển. Thế thì các tỉnh mà trung tâm kinh tế như chúng ta đã biết, ví dụ như thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Vũng Tàu, Hải Phòng, Quảng Ninh, Bình Định, Bắc Giang, Đà Nẵng và Khánh Hòa. Tuy nhiên, sự trỗi dậy mà chúng tôi thấy mạnh mẽ nhất trong thời gian gần đây ở phía Bắc là tỉnh Quảng Ninh, Quảng Ninh có nhiều cách làm sáng tạo, đổi mới và cũng có thể nói là hình mẫu. Khi chúng ta tạo nên được các tỉnh thành giống như một khung xương, thì chúng ta tạo nên được những đột phá, tạo nên các vùng lan tỏa, sẽ lan tỏa ra và tạo nên sự phát triển chung cho nền kinh tế đất nước.

Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng đã đối thoại Từ chính sách ra cuộc sống, đưa ra một bản kiến trúc tổng thể của ngành tài chính, và những bài học kinh nghiệm từ trung ương đến địa phương. Kính chúc Bộ trưởng sức khỏe để lãnh đạo ngành tài chính đạt được nhiều thành tựu hơn nữa.